شبکه بهداشت و درمان شهر فیروزه
طراح: پیمان شفیعی زرگر
سال طراحی: ۲۰۱۷
کاربری: اداری – شبکه سلامت و بهداشت
سبک: مدرن با الهام از الگوهای ایرانی–اسلامی و بیان معناگرا
مقدمه
در طراحی ساختمان «شبکه بهداشت و درمان شهر فیروزه»، سه اصل بنیادین مسیر طرح را شکل داد: عملکرد دقیق، هویت فرهنگی، و تجربه انسانی.
هدف، خلق بنایی بود که در آن کارکرد اداری و درمانی با زیبایی، آرامش و احترام به فرهنگ محلی درهم آمیخته شود؛ ساختمانی که کاربر در آن احساس امنیت و اعتماد کند و شهر از حضورش هویت، نظم و آرامش بگیرد.
فرم و سازمان فضایی
حجم کلی ساختمان دوطبقه و مستطیل‌شکل است و محور میانی آن به عنوان مرکز ثقل بصری و عملکردی سازمان فضاها عمل می‌کند.
خطوط افقی کشیده در نما حس ثبات و استواری را القا می‌کنند، در حالی که نوارهای عمودی فیروزه‌ای، ریتم و تعادل بصری را برقرار می‌سازند.
یکی از ایده‌های مفهومی کلیدی در طراحی، الهام از نوار قلب (EKG) است؛ ریتمی زنده که مفهوم سلامت را به زبان فرم و خط در کالبد بنا تزریق می‌کند.
قاب‌های چوبی در بخش فوقانی نما، علاوه بر کنترل تابش و تهویه، پویایی بصری ایجاد کرده و چشم بیننده را هدایت می‌کنند.
ورودی اصلی با قوس فیروزه‌ای شاخص خود، نقطه‌ی تمرکز بصری و نشانه‌ی دعوت به فضاست.
مصالح، رنگ و بیان متریال
انتخاب متریال‌ها با هدف انتقال حس پاکی، دوام و آرامش انجام شده است.
سنگ تراورتن کرم روشن به عنوان پوسته‌ی اصلی بنا، نظمی آرام و حس بهداشت را القا می‌کند.
چوب طبیعی در کرکره‌ها و قاب‌های افقی، گرمای انسانی را به فضا می‌افزاید.
رنگ فیروزه‌ای به عنوان امضای بصری پروژه، در ستون‌ها، نوارهای عمودی و نقوش هندسی تکرار شده است؛ رنگی که در فرهنگ ایرانی نماد آسمان، آب و سلامت است.
ترکیب سه‌گانه‌ی سنگ، چوب و فیروزه‌ای، هم‌زمان حس استحکام، گرما و آرامش را پدید آورده است.
نور و هویت شبانه
نور در این پروژه صرفاً عنصر تزیینی نیست، بلکه زبان دوم معماری است.
نورهای خطی و نقطه‌ای، ستون‌ها و نقوش هندسی را برجسته کرده و در شب نمایی آرام و منظم می‌آفرینند.
پرتوهای عمودی نور در امتداد نوارهای فیروزه‌ای، نگاه را از زمین به آسمان هدایت می‌کنند؛ ادامه‌ی همان مفهوم عروج و تعالی که در ساختار فرم نیز جاری است.
در محوطه نیز نورپردازی از پایین به بالا حس صعود و رهایی را تقویت کرده و تجربه‌ی حسی فضا را کامل می‌کند.
بازخوانی هویت ایرانی–اسلامی
در این بنا، عناصر معماری ایرانی با زبانی مینیمال و مدرن بازتفسیر شده‌اند.
قوس ورودی، الهام‌گرفته از قوس پنج‌و‌هفتی ایرانی است، اما با انحنایی نرم‌تر و تناسباتی معاصر بازآفرینی شده تا اصالت در کنار مدرن‌بودن حفظ شود.
نوارهای فیروزه‌ای جایگزین کاشی‌کاری سنتی شده و همان نقش ایوان را در تعریف و احترام به ورود ایفا می‌کنند.
از دید استعاری، انحنای نرم قوس‌ها یادآور موج و جریان آب است؛ نمادی از زندگی، پاکی و تداوم.
به این ترتیب، ورودی فیروزه‌ای بنا همچون موجی آرام از حیات، پیام درونی پروژه — سلامت و آرامش — را بازتاب می‌دهد.
معنا و نشانه‌شناسی فرم
خطوط افقی چوبی در بخش فوقانی نما، علاوه بر نقش عملکردی، استعاره‌ای از عروج و رشد انسان هستند.
این خطوط نگاه را از زمین به آسمان هدایت کرده و حس تعالی را القا می‌نمایند.
فرم کلی ساختمان حالتی صعودی دارد — حرکتی از جسم به روح، از بیماری به سلامت، از ماده به معنا.
در این خوانش، ساختمان صرفاً مأمن خدمات درمانی نیست، بلکه نمادی از سیر شفا و تکامل انسان است.
فضاهای عمومی و منظر پیرامونی
در طراحی عرصه‌ی شهری مقابل بنا، تعامل انسانی و حس مکث و آرامش محور قرار گرفته است.
نیمکت‌های سنگی در سایه‌ی درختان، مسیرهای پیاده و مبلمان شهری هماهنگ با زبان معماری طراحی شده‌اند.
تابلوهای بک‌لایت و لوگوی شبکه بهداشت در قالب عناصر محوطه، هویت بصری پروژه را در مقیاس شهری گسترش می‌دهند.
معماری در اینجا تنها ساخت فضا نیست؛ بلکه خلق تجربه‌ی حضور انسان در فضا است.
جنبه‌های اقلیمی و فنی
کرکره‌های چوبی نقش مؤثری در کنترل تابش مستقیم و تهویه‌ی طبیعی دارند.
رنگ روشن سنگ نما بازتاب حرارت را افزایش داده و اقلیم گرم منطقه را پاسخ می‌دهد.
فضای سبز و درختان پیش‌نما نیز علاوه بر زیبایی، به کاهش دمای محیط و لطافت بصری کمک کرده‌اند.
نگاه طراح
برای من، این ساختمان فراتر از یک مرکز درمانی است؛
می‌خواستم فضایی بسازم که زنده، الهام‌بخش و آرامش‌آور باشد.
وقتی نور صبح از میان قاب‌های چوبی به فضا می‌تابد یا شب‌هنگام نور فیروزه‌ای ستون‌ها را درخشان می‌کند، احساس می‌کنم بنا نفس می‌کشد — همچون موجودی زنده که با شهر فیروزه هم‌نفس است.
این پروژه، داستان پیوند میان انسان و فضا، سلامت و فرهنگ، و سنت و مدرنیته است؛
جایی که معماری، زبان آرامش و سلامت می‌شود.
جمع‌بندی
ساختمان شبکه بهداشت و درمان شهر فیروزه، تلفیقی از عقل و احساس، نظم و لطافت، و سنت و نوآوری است.
در آن:
سنگ و چوب، پیوند زمین و انسان‌اند،
رنگ فیروزه‌ای، نشانه‌ی روح و آرامش،
و خطوط صعودی، نماد حرکت انسان به سوی کمال.
این بنا تلاشی است برای زنده‌کردن معنا در کالبد معماری؛
معماری‌ای که سلامت را نه فقط در جسم، که در جان و فرهنگ انسان ایرانی جست‌وجو می‌کند.